Σύμφωνα με τον δείκτη πολιτικών ισότητας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) που ιδρύθηκε το 2010 με στόχο να ενισχύσει και να προωθήσει την ισότητα των φύλων στην ΕΕ, η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση των Ευρωπαϊκών Χωρών, δηλαδή, μόλις 52.5% .
Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο χάραξης πολιτικής, το οποίο μετρά την πρόοδο στον τομέα της ισότητας των φύλων στην ΕΕ σε βάθος χρόνου. Κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο βαθμολογεί τα κράτη μέλη βάσει μιας κλίμακας που κυμαίνεται από το 1 έως το 100 με το 100 να σημαίνει ότι η εν λόγω χώρα επέτυχε πλήρη ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ καμία χώρα δεν έχει επιτύχει την πλήρη ισότητα των φύλων.
Οι βαθμολογίες αντικατοπτρίζουν τις διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών και τα επίπεδα επιδόσεων σε έξι βασικούς τομείς: εργασία, χρήματα, γνώση, χρόνος, εξουσία, υγεία καθώς και δύο συμπληρωματικούς τομείς: τη βία κατά των γυναικών και τις διασταυρούμενες ανισότητες. Ο Δείκτης αναδεικνύει τομείς οι οποίοι χρήζουν βελτίωσης, παρέχοντας στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής, λεπτομερείς αναλύσεις σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο.
Τον τελευταίο χρόνο γινόμαστε μάρτυρες του κινήματος του #metoo που ξέσπασε και στη χώρα μας ξεκινώντας από τις δημόσιες καταγγελίες επώνυμων γυναικών και καταλήγοντας σε εκατοντάδες καταθέσεις γυναικών από κάθε κοινωνικό χώρο που άρχισαν να νιώθουν επιτέλους ότι η κοινωνία ίσως μπορεί να τις ακούσει. Το κίνημα #metoo στην χώρα μας οδήγησε στη δημιουργία σχετικής διαδικτυακής πύλης από την Πολιτεία για τη συλλογή πληροφοριών και καταγγελιών για ζητήματα σεξουαλικής παρενόχλησης, κακοποίησης και εξουσιαστικής βίας καθώς και για το συντονισμό δράσεων για την καταπολέμησή τους.
Ταυτόχρονα πολύ σημαντική είναι η διαπίστωση της αύξησης των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο της καραντίνας, όπου οι γυναίκες βρέθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα εγκλωβισμένες στα σπίτια με τους κακοποιητές τους, δίχως επαρκείς δομές υποστήριξης και κέντρα φιλοξενίας, ώστε να καταφύγουν, όταν χρειαστεί.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, φαίνεται να αντιμετωπίζουμε μία μεγάλη οπισθοδρόμηση αφού η νομική προστασία ενάντια στο βιασμό και την ενδοοικογενειακή βία εξασθενίζει σε ορισμένες χώρες, ενώ τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα της γυναίκας απειλούνται.
Στην Ελλάδα, με την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, το 2018, στην Ελληνική Αστυνομία ιδρύθηκε το επιτελικό Τμήμα Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας με 73 σταθμούς σε όλη τη χώρα και δύο στελέχη σε κάθε σταθμό. Έτσι, από το 2019, είναι πλέον εφικτή η αποτύπωση, τόσο της σχέσης θύματος δράστη όσο και του τύπου της ενδοοικογενειακής βίας.
Επίσης όμως, αξιοσημείωτο είναι ότι τη χρονιά που μας πέρασε, μετράμε στην Ελλάδα 17 γυναικοκτονίες, δηλαδή, δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους, γεγονός που θέτει απαραίτητο τον προβληματισμό γύρω από τις ευθύνες του θεσμικού σεξισμού.
Η πανδημία ανέδειξε πολλά προβλήματα και μέσα σε αυτά διακρίνουμε σίγουρα τον φόρτο εργασίας της γυναίκας, η οποία σήκωσε στην πλάτη της τα βάρη αυτής της υγειονομικής κρίσης με ποικίλους τρόπους. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η απόλυτη πλειοψηφία των επαγγελματιών εργαζομένων στον τομέα της περίθαλψης είναι γυναίκες. Οι γυναίκες είναι επίσης πιο πιθανό να παρέχουν άτυπη φροντίδα στα μέλη της οικογένειάς τους όταν οι επίσημες υπηρεσίες είναι ανεπαρκείς. Η άτυπη φροντίδα είναι ένας από τους κύριους λόγους πίσω από το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης των γυναικών και το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην αγορά εργασίας. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των άτυπων φροντιστών και στην ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής (EIGE (2020) Ισότητα των Φύλων και Μακροχρόνια Φροντίδα στο Σπίτι).
Η προώθηση της έμφυλης ισορροπίας στην εκπαίδευση και την απασχόληση αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες της ΕΕ με την Στρατηγική Έμφυλης Ισότητας που θεσπίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2020 να στοχεύει στην ενίσχυση της γυναικείας ενδυνάμωσης και στη διασφάλιση ίσων ευκαιριών στην αγορά εργασίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με την Eurostat, η ΕΕ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει έμφυλη ανισορροπία στην απασχόληση και στους μισθούς. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό των απασχολούμενων ανδρών σε ηλικία που μπορούν να εργαστούν ξεπερνά εκείνο των γυναικών κατά 11,7%. Ενώ, το έμφυλο μισθολογικό χάσμα στην ΕΕ ανέρχεται σε 14,1% με το χάσμα να είναι μεγαλύτερο στην Εσθονία όπου οι άνδρες πληρώνονται κατά 21,7% περισσότερο από τις γυναίκες, στην Λετονία (21,2%), στην Αυστρία (19,9%) και στη Γερμανία (19,2%), ενώ στην Ελλάδα (10.4%). Παρόλο που η κατάσταση βελτιώνεται, η πρόοδος είναι πολύ αργή με το χάσμα να μειώνεται μόνο κατά λιγότερο από 2 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία 9 χρόνια (EU Factsheet October 2021).
Μια δημοκρατική κοινωνία οφείλει να διασφαλίζει την ουσιαστική Ισότητα των Φύλων με ενεργά μέτρα και δράσεις που συνεισφέρουν στην κοινωνική συνοχή και ευνοούν την ανάπτυξη και ευημερία όλων των πολιτών.
Ζαχαρένια (Ρένια) Δρόσου
Κοινωνιολόγος Msc
Πρόεδρος του Σωματείου ΜΚΟ Γυναικών ΙΡΙΔΑ
